Lời khen và tuổi trẻ
Đăng ngày 10/01/2015
Những lời khen đôi khi có thể làm hại tuổi trẻ, khi mà cảm giác ảo tưởng về bản thân được nó tạo ra là quá lớn, nhất là những lời khen từ những bậc bề trên, người lớn tuổi.
(TGGĐ) - Những lời khen đôi khi có thể làm hại tuổi trẻ, khi mà cảm giác ảo tưởng về bản thân được nó tạo ra là quá lớn, nhất là những lời khen từ những bậc bề trên, người lớn tuổi.
Theo nghiên cứu của các nhà tâm lý học, con gái về sau có xu hướng kém thông minh và phát triển chậm hơn con trai, bởi vì ngày nhỏ, do đặc tính giống loài, con gái hiểu biết và vào quy củ sớm hơn, trong khi con trai vẫn cứ điềm nhiên phát triển, ngông nghênh và lệch đường giáo dục. Việc này đáng lẽ cứ thế phát triển tự nhiên, nếu không có sự can thiệp từ các tác nhân môi trường, như bố mẹ, người thân trong gia đình và bạn bè xung quanh.
Bởi, những cô bé lớn sớm và hiểu chuyện sớm, thường được ưng ý và nhận được sự hài lòng của mọi người, đặc biệt, nhận được những lời khen. Trong khi này, các cậu trai phải liên tục bị mắng mỏ, điều chỉnh, thậm chí là đánh đập. Sự gai góc đã được luyện rèn trong tâm lý những chàng trai từ những ngày này, rằng chúng quen với việc làm bất cứ điều gì cũng sẽ bị phản kháng, những cô gái thì không.
Và dần dần, trong chiều dài cuộc sống, khi gặp những chướng ngại không thể vượt qua được, các chàng trai đã quen với việc này, sẽ cố gắng thử, thử nữa, thử mãi, không thử được thì chuyển cách khác. Còn các cô gái, các cô rất dễ dàng đầu hàng, bởi các cô đã dễ dàng bị suy nghĩ theo lối mòn, khi các cô đã quen được khen tặng, sợ bị sai lầm, sợ bị khiển trách.
Bố mẹ đã ảnh hưởng tới con cái qua việc tạo một lối mòn tư duy trong cách thức diễn giải sự khó khăn và từ đây dẫn tới sự khác biệt rất lớn về sau của con trai và con gái. Khi các bé gái thông minh tin rằng năng lực của chúng là bẩm sinh và không thể thay đổi, thì các bé trai thông minh lại có xu hướng cho rằng chúng có thể phát triển thông qua sự nỗ lực và luyện tập của bản thân.
Giống với việc được những bé trai bé gái được giáo dục bởi bố mẹ và người thân, những người hơn các bé vài chục tuổi, thì người trẻ tài năng hiện nay, cũng có một số điều kiện tiếp xúc với những người hơn họ vài chục tuổi. Và những người trẻ tài năng này, dễ dàng nhận được những lời khen, những lời thừa nhận rằng ở tầm tuổi đó ngày xưa, nhiều người còn chưa ý thức được gì, chưa làm nên cơm cháo gì.
Nhưng, trong khi thất bại mang lại kinh nghiệm, thì thành công chỉ đem lại cảm giác sung sướng và thỏa mãn. Nhớ về thành công, chúng ta sẽ nhớ đến những giây phút huy hoàng, trong khi nhớ về thất bại, chúng ta lại nhớ đến việc tại sao mình thất bại. Những lời khen và chê cũng tương tự như vậy, những lời khen quá nhiều thay vì khen đúng mực có thể đem lại những cảm giác ảo tưởng về bản thân.
Bởi thời đại thay đổi mỗi giờ. 10 năm trước chưa ai biết đến sự bùng nổ của mạng xã hội nó ảnh hưởng tới cuộc sống như thế nào. 20 năm trước chưa ai từng hình dung internet có thể ảnh hưởng tới từng ngóc ngách trong cuộc sống hiện đại như thế nào. Nên những người đã ở thế hệ trước, nếu trẻ lại và có cơ hội tiếp cận nhiều thứ như bây giờ, thì tài năng của các vị không biết sẽ vươn xa tới thế nào, đâu chỉ mình lớp trẻ bây giờ giỏi.
Hãy tiết chế khi cho và nhận những lời khen, kể cả người trẻ lẫn những người không còn trẻ nữa. Chông gai vẫn còn đầy phía trước, khó khăn vẫn rải đầy trên khắp các nẻo đường đi, tự mãn quá sớm sẽ làm lớp trẻ rất dễ dàng bị tổn thương và bỏ cuộc, và sự tự mãn này phần nhiều đến từ những lời khen, những sự ảo tưởng về bản thân được xây dựng ngày này qua tháng khác. Và thất bại có cay đắng cỡ nào, cũng nào có đau đớn và trống rỗng như bỏ cuộc, và đôi khi là lún sâu trong sự thất vọng và xấu hổ về bản thân, chẳng thể thoát ra.
Tuy nhiên, những lời chê bai cũng nên được tiết chế. Tuổi trẻ nên được trân trọng, nâng niu chứ không phải vùi dập, nhưng có trân trọng, nâng niu thì cũng nên đúng mực, tránh làm điều gì đó quá lố, bởi tuổi trẻ rất nhạy cảm. Hãy dành cho họ sự quan tâm, sự chăm sóc, sự tôn trọng, thay vì những lời khen chê đãi bôi, mà chính bạn cũng không muốn người khác dành cho mình.
Hạ Hồng Việt